Zeytin Yetiştiriciliği Hakkında Genel Bilgi
Anavatanı Anadolu olan zeytinin tarihsel gelişimi çok eski yıllara dayanmaktadır. Eski tarih kaynaklarına göre zeytin M.Ö 4000’lı yıllarda Kahramanmaraş, Hatay ve Mardin illerini kapsayan bir alanda ilk kez yetiştirilmeye başlamıştır. Burada ilk kez üretilen zeytin daha sonra Akdeniz ülkelerine yayılarak gelişim göstermiştir. Dünyada meyve veren en eski ağaç olma özelliğine sahip olan zeytin ağacı, tipik bir Akdeniz iklim bitkisi olma özelliğine sahiptir. Zeytin çok yıllık bitkiler grubunda yer alan odunsu yapıda bir bitkidir. Çalı, ağaççık ve ağaç formunda olan türlerini görmek mümkündür. 5-15 m arasında değişen boya sahip olan zeytin ağaçları kışın yapraklarını dökmeyen uzun ömürlü bitkiler sınıfında yer almaktadır. Zeytin ağacı nisan-mayıs aylarında beyaz çiçek açmaya başlarlar. Ağacın meyveleri zeytin olarak adlandırılır ve ekim ve ocak ayları arasında olgunlaşırlar. Zeytin ağaçları 700-2000 yıl arasında yaşayabilme imkanına sahiptirler.
Türkiye’de ve Dünya’da Zeytin Yetiştiriciliği
Dünya’da en fazla üreten ülke İspanya iken İspanya’yı sırasıyla İtalya ve Yunanistan ülkeleri gelmektedir. Dünya’da toplam zeytin üretiminin %98’i Akdeniz ülkeleri tarafından yapılmaktadır. Ülkemizde Akdeniz ülkeleri arasında yer almasına karşı dünyadaki zeytin üretiminin sadece %5’i kadarki kısmında söz sahibidir. Güney ve Kuzey Amerika, Güney Afrika ve Avustralya’da da azda olsa zeytin üretimi yapılmaktadır. Ülkemizde 90 milyon civarında zeytin ağacı mevcut olup üretilen bu zeytinlerin %90’ı siyah zeytin olarak üretilmekte ancak %10’luk kısmı yeşil zeytin olarak üretilmektedir. Ancak son yıllarda yeşil zeytin üretimi hız kazanmış ve üretimi ciddi oranda arttırılmıştır. Ülkemizde üretilen zeytinlerin %75 gibi büyük bir bölümü zeytinyağı üretiminde kullanılırken ancak %25’lık kısmı sofralık zeytin olarak kullanılmaktadır.
Zeytin Ağaçlarında Çiçeklenme
Beyaz renge sahip olan çiçekler, her salkımda maksimum 25 adet olmak üzere bulunmaktadır. Zeytin çeşitlerinin büyük bir çoğunluğunda iki tip çiçek bulunmaktadır. Bunlar tam çiçek ve eksik çiçek olarak adlandırılmaktadırlar. Zeytinlerin çiçeklenmesi genelde rüzgar aracılığıyla olmaktadır. Bazı böceklerde rüzgar kadar etkin olmasa da çiçeklenme üzerinde etkili olabilmektedir.
Yaygın Yetiştirilen Zeytin Çeşitleri
Ege Bölgesi Zeytinleri: Balıkesir, Manisa, İzmir, Çanakkale, Denizli ve Aydın illerimizde yoğun olarak zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye’de zeytin üretiminin en fazla yapıldığı bölge olarak karşımıza çıkmaktadır.
*Domat
*Memecik
*Çakır
*Uslu
Marmara Bölgesi Zeytinleri: Bursa, İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Yalova, Tekirdağ, Eskişehir, Çanakkale illerimizde yoğun olarak zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye’de zeytin üretiminin en fazla yapıldığı ikinci bölge olarak karşımıza çıkmaktadır.
*Gemlik
*Edincik Su
*Ayvalık
*Beyaz Yağlık
Akdeniz Bölgesi Zeytinleri: Antalya, Isparta, Adana, Mersin, Hatay, Karaman illerimizde zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye’de zeytin üretiminin en fazla yapıldığı üçüncü bölge olarak karşımıza çıkmaktadır.
*Saurani
*Sarı Ulak
*Büyük Topak Ulak
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Zeytinleri: Gaziantep, Kilis, Şanlıurfa, Mardin ve Adıyaman illerimizde zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye’de zeytin üretiminin en fazla yapıldığı dördüncü bölge olarak karşımıza çıkmaktadır.
*Kilis Yağlık
*Nizip Yağlık
*Eğri Burun
*Halhalı
Karadeniz Bölgesi Zeytinleri: Kastamonu, Sinop, Zonguldak, Ordu, Trabzon, Samsun illerimizde zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye’de zeytin üretiminin en fazla yapıldığı beşinci bölge olarak karşımıza çıkmaktadır.
Zeytin Yetiştiriciliğinde Ekolojik İstekler
Ilıman iklimde yetiştirilmekten oldukça hoşlanan zeytin ağacı, Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü yerlerde en uygun yetiştirilme olanağına sahip olmaktadır. Kış mevsiminin soğukluğuna maksimum -7 derecelere kadar dayanabilen zeytin ağacı sıcaklık değeri -7 derecenin altına indiği durumlarda don olayları meydana gelir ve bu durumda zeytin ağacının gelişimini olumsuz etkilemektedir. 40 derece ile -7 derece aralığındaki sıcaklıklarda yaşayabilme imkanına sahip olmasına karşın etkin ve maksimum verim için zeytin ağacının bulunduğu ortamın sıcaklığı 15-25 derece arasında olmalıdır. Zeytin ağacının gereksinim duyduğu yıllık yağış miktarı 650-800 mm arasında farklılık göstermektedir. Minimum 400 mm yağış alması gerekmektedir. Yaz mevsiminden yağışın olduğu aralıkta yapılan sulamalar zeytin meyvesinin irileşip daha kaliteli olmasına ve yağ miktarının artmasına sebep olacaktır. Sert ve aşırı esen rüzgarlar zeytin ağaçları için risk teşkil edebileceğinden yetiştiriciliğinde bu hususa dikkat edilmesi gerekmektedir.
Zeytin Yetiştiriciliğinde Toprak İstekleri
İyi havalanan, taban suyu yüksek olmayan tınlı, milli tın, kumlu tın topraklar yetiştiriciliği için en ideal toprakladır. Fazla killi ve çok ağır bünyeli ve taban suyu yüksek topraklarda etkin gelişme göstermemektedir.
Zeytin Yetiştiriciliğinde Sulama
Zeytin ağacı ülkemizde pek sulanmaz ancak şayet zeytin ağacı sulanmaya müsait bir ortamda ise ağacı sulamak ürün miktarını arttırmak ve kaliteli ürün elde etmek açısında hayati öneme sahiptir. Verilecek suyun miktarı ve verilme zamanı topraktaki su durumu ve zeytinin suya olan gereksinimi göz önüne alınıp karar verilmelidir. Çiçeklenme öncesi ve sonrası, meyve oluşumunun başlangıcı ve meyvenin renk değişimi süresinde zeytin ağacının sulanması zeytinde ürün ve yağ artışını ciddi oranda arttırmaktadır.
Zeytin Yetiştiriciliğinde Hastalıklar ve Zararlılar
*Zeytin Güvesi
*Zeytin Sineği
*Dal Kanseri
*Halkalı Leke
*Zeytin Pamuklu Biti
*Filizkıran
*Yara Koşnil
*Kara Koşnil
Anavatanı Anadolu olan zeytinin tarihsel gelişimi çok eski yıllara dayanmaktadır. Eski tarih kaynaklarına göre zeytin M.Ö 4000’lı yıllarda Kahramanmaraş, Hatay ve Mardin illerini kapsayan bir alanda ilk kez yetiştirilmeye başlamıştır. Burada ilk kez üretilen zeytin daha sonra Akdeniz ülkelerine yayılarak gelişim göstermiştir. Dünyada meyve veren en eski ağaç olma özelliğine sahip olan zeytin ağacı, tipik bir Akdeniz iklim bitkisi olma özelliğine sahiptir. Zeytin çok yıllık bitkiler grubunda yer alan odunsu yapıda bir bitkidir. Çalı, ağaççık ve ağaç formunda olan türlerini görmek mümkündür. 5-15 m arasında değişen boya sahip olan zeytin ağaçları kışın yapraklarını dökmeyen uzun ömürlü bitkiler sınıfında yer almaktadır. Zeytin ağacı nisan-mayıs aylarında beyaz çiçek açmaya başlarlar. Ağacın meyveleri zeytin olarak adlandırılır ve ekim ve ocak ayları arasında olgunlaşırlar. Zeytin ağaçları 700-2000 yıl arasında yaşayabilme imkanına sahiptirler.
Türkiye’de ve Dünya’da Zeytin Yetiştiriciliği
Dünya’da en fazla üreten ülke İspanya iken İspanya’yı sırasıyla İtalya ve Yunanistan ülkeleri gelmektedir. Dünya’da toplam zeytin üretiminin %98’i Akdeniz ülkeleri tarafından yapılmaktadır. Ülkemizde Akdeniz ülkeleri arasında yer almasına karşı dünyadaki zeytin üretiminin sadece %5’i kadarki kısmında söz sahibidir. Güney ve Kuzey Amerika, Güney Afrika ve Avustralya’da da azda olsa zeytin üretimi yapılmaktadır. Ülkemizde 90 milyon civarında zeytin ağacı mevcut olup üretilen bu zeytinlerin %90’ı siyah zeytin olarak üretilmekte ancak %10’luk kısmı yeşil zeytin olarak üretilmektedir. Ancak son yıllarda yeşil zeytin üretimi hız kazanmış ve üretimi ciddi oranda arttırılmıştır. Ülkemizde üretilen zeytinlerin %75 gibi büyük bir bölümü zeytinyağı üretiminde kullanılırken ancak %25’lık kısmı sofralık zeytin olarak kullanılmaktadır.
Zeytin Ağaçlarında Çiçeklenme
Beyaz renge sahip olan çiçekler, her salkımda maksimum 25 adet olmak üzere bulunmaktadır. Zeytin çeşitlerinin büyük bir çoğunluğunda iki tip çiçek bulunmaktadır. Bunlar tam çiçek ve eksik çiçek olarak adlandırılmaktadırlar. Zeytinlerin çiçeklenmesi genelde rüzgar aracılığıyla olmaktadır. Bazı böceklerde rüzgar kadar etkin olmasa da çiçeklenme üzerinde etkili olabilmektedir.
Yaygın Yetiştirilen Zeytin Çeşitleri
Ege Bölgesi Zeytinleri: Balıkesir, Manisa, İzmir, Çanakkale, Denizli ve Aydın illerimizde yoğun olarak zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye’de zeytin üretiminin en fazla yapıldığı bölge olarak karşımıza çıkmaktadır.
*Domat
*Memecik
*Çakır
*Uslu
Marmara Bölgesi Zeytinleri: Bursa, İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Yalova, Tekirdağ, Eskişehir, Çanakkale illerimizde yoğun olarak zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye’de zeytin üretiminin en fazla yapıldığı ikinci bölge olarak karşımıza çıkmaktadır.
*Gemlik
*Edincik Su
*Ayvalık
*Beyaz Yağlık
Akdeniz Bölgesi Zeytinleri: Antalya, Isparta, Adana, Mersin, Hatay, Karaman illerimizde zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye’de zeytin üretiminin en fazla yapıldığı üçüncü bölge olarak karşımıza çıkmaktadır.
*Saurani
*Sarı Ulak
*Büyük Topak Ulak
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Zeytinleri: Gaziantep, Kilis, Şanlıurfa, Mardin ve Adıyaman illerimizde zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye’de zeytin üretiminin en fazla yapıldığı dördüncü bölge olarak karşımıza çıkmaktadır.
*Kilis Yağlık
*Nizip Yağlık
*Eğri Burun
*Halhalı
Karadeniz Bölgesi Zeytinleri: Kastamonu, Sinop, Zonguldak, Ordu, Trabzon, Samsun illerimizde zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye’de zeytin üretiminin en fazla yapıldığı beşinci bölge olarak karşımıza çıkmaktadır.
Zeytin Yetiştiriciliğinde Ekolojik İstekler
Ilıman iklimde yetiştirilmekten oldukça hoşlanan zeytin ağacı, Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü yerlerde en uygun yetiştirilme olanağına sahip olmaktadır. Kış mevsiminin soğukluğuna maksimum -7 derecelere kadar dayanabilen zeytin ağacı sıcaklık değeri -7 derecenin altına indiği durumlarda don olayları meydana gelir ve bu durumda zeytin ağacının gelişimini olumsuz etkilemektedir. 40 derece ile -7 derece aralığındaki sıcaklıklarda yaşayabilme imkanına sahip olmasına karşın etkin ve maksimum verim için zeytin ağacının bulunduğu ortamın sıcaklığı 15-25 derece arasında olmalıdır. Zeytin ağacının gereksinim duyduğu yıllık yağış miktarı 650-800 mm arasında farklılık göstermektedir. Minimum 400 mm yağış alması gerekmektedir. Yaz mevsiminden yağışın olduğu aralıkta yapılan sulamalar zeytin meyvesinin irileşip daha kaliteli olmasına ve yağ miktarının artmasına sebep olacaktır. Sert ve aşırı esen rüzgarlar zeytin ağaçları için risk teşkil edebileceğinden yetiştiriciliğinde bu hususa dikkat edilmesi gerekmektedir.
Zeytin Yetiştiriciliğinde Toprak İstekleri
İyi havalanan, taban suyu yüksek olmayan tınlı, milli tın, kumlu tın topraklar yetiştiriciliği için en ideal toprakladır. Fazla killi ve çok ağır bünyeli ve taban suyu yüksek topraklarda etkin gelişme göstermemektedir.
Zeytin Yetiştiriciliğinde Sulama
Zeytin ağacı ülkemizde pek sulanmaz ancak şayet zeytin ağacı sulanmaya müsait bir ortamda ise ağacı sulamak ürün miktarını arttırmak ve kaliteli ürün elde etmek açısında hayati öneme sahiptir. Verilecek suyun miktarı ve verilme zamanı topraktaki su durumu ve zeytinin suya olan gereksinimi göz önüne alınıp karar verilmelidir. Çiçeklenme öncesi ve sonrası, meyve oluşumunun başlangıcı ve meyvenin renk değişimi süresinde zeytin ağacının sulanması zeytinde ürün ve yağ artışını ciddi oranda arttırmaktadır.
Zeytin Yetiştiriciliğinde Hastalıklar ve Zararlılar
*Zeytin Güvesi
*Zeytin Sineği
*Dal Kanseri
*Halkalı Leke
*Zeytin Pamuklu Biti
*Filizkıran
*Yara Koşnil
*Kara Koşnil